روستای قهی

روستای قهی یکی از قدیمی ترین روستاهای بخش جلگه اصفهان است . قهی در فاصله ۷ کیلومتری غرب مرکز بخش، ( هرند) در حاشیه کویر قرار گرفته است . این روستا از شمال به شهر کوهپایه، از شرق به شهر هرند، از جنوب به رودشت و دهستان شاه طور(امامزاده عبدالعزیز) و از غرب به شهر سگزی و مزرعه شور محدود شده است. و به علّت فاصله کم با شهرهای “هرند “و ” کوهپایه ” دارای ارتباط قوی با شهرهای یاد شده است . روستای قهی قبلاً از توابع بخش کوهپایه بوده است. فاصله این روستا تا مرکز بخش یاد شده ۱۰ کیلومتر و تا مرکز استان ۸۰ کیلومتر است . قرار گرفتن در حاشیه کویر، روستا را تحت تاثیر قرار داده و دارای آب و هوای خشک است. تاثیر مستقیم آب و هوا در پوشش گیاهی و تنوع جانوری این منطقه و روستای قهی به خوبی محسوس است .ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۷۵ متر است و در موقعیت ۳۵درجه و۳۲ دقیقه عرض جغرافیایی و ۱۵ درجه ۵۲ دقیقه طول جغرافیایی قرار گرفته است. قدمت این روستا بر اساس مدارک و آثار باقیمانده از آن به سالهای قبل از اسلام می رسد . و نام آن نیز قبلاً ” کهی بوده که بعداً به مرور زمان حرف ” ک ” به حرف ” ق ” تبدیل شده است؛ قهی؛ معرب کهی در برابر کوهپا یا کوهپایه (که در برخی اسناد قدیمی قهپایه آمده) به معنی جای پست و کم ارتفاع و پایین تراست . استان اصفهان یکی از قطب های گردشگری ایران است که رونق این صنعت به واسطه موقعیت جغرافیایی ، تنوع اقلیمی در منطقه ، تعدد عناصر شاخص ارزشمند و تاریخی و وجود بافت های زیبا و متراکم در اطراف شهرستان اصفهان می باشد. یکی از این نمونه ها ، روستای قهی است که دارای بافتی منسجم و منحصربه فرد ، به لحاظ قدمت و یکپارچگی می باشد و هر گونه عناصر معماری خاص روستایی را می توان تا حدود زیادی در آن مشاهده نمود . بافت قدیمی روستا در مرداد ماه سال ۱۳۸۴ به ثبت شورای ثبتی استان اصفهان رسید و سپس در تاریخ ۵/۸/۱۳۸۴ این روستای به شماره? ۱۳۶۰۰ در فهرست آثارثبت شده ملی قرار گرفت.‌‌‌‌ روستای باستانی قهی با بافتی زنده و بکر ، هدیه ایست از قرنهای دور به گردشگران و بستری است مناسب برای رشد صنعت گردشگری در منطقه که در راستای تحقق و پیشبرد این هدف تاکنون اقدامات بسیاری در زمینه حفظ و احیاء بافت از سوی پایگاه میراث فرهنگی روستا ، طی فعالیتهایی سه ساله انجام شده است و گزارشاتی نیز جهت معرفی و امکانات روستا برای جذب گردشگر آماده و در حال تکمیل می باشد . لذا تحقق این امر میسر نخواهد شد مگر با توجه خاص مسئولین و تواندهی هرچه بیشتر به قابلیتهای این روستا . تاریخچه ” قهی ” روستای قهی دارای شناسنامه ای کهن و معتبر است که یادگاری از روزگاران دیرین است و سالیان بسیاری است که در حاشیهء کویر ، نشیب و فراز فراوانی بخود دیده است. تاریخ بنای قهی به سده های قبل از اسلام می رسد. مسجد جامع قهی با چهار طاقی اوّلیه آن که بافت و ساخت ساسانی دارد گواه این مدعاست. علاوه بر این ، آثار بازمانده از دخمه های زرتشتی که تا پنجاه سال پیش خرابه های آن بصورت تلی از خاک موجود بوده است، بشدت این نظریه را تائید می کند . اما برای مستند کردن موضوع نیاز به بررسی های بیشتر باستانشناسان دارد. ماکسیم سیرو در کتاب ” راه های باستانی ناحیه اصفهان و . . . ” چنین می نویسد: «در اینجا خانه های افسانه ای وجود دارد که سابقاً مرکز شتر داری تمام ایران مرکزی بوده است . . . . قصبه های جی (قهی) و اخند ( هرند ) هر دو نزدیک کوهپایه در روی یک راه درجه دوّم قرار دارند که از سگزی می آید و مستقیماَ به ورزنه می رسد. جی را میتوان گفت که مرکز قافله های شتر ایران مرکزی بوده. تعداد چهارده نهر و کمبود آن از آبهای زیرزمینی ذخیره آب لازم را برای مزارع جو و حیوانات تأمین می کرد. به علاوه آب انبارهای بزرگ و چند حمام نیز در چندین نقطه مجموعه آبادیها دایر بودند. جی دارای یک محله است با استحکامات و چند بنای مذهبی در آن وجود دارد مانند مسجد جامع و امام زاده ” شاه عبدالواحد ” که از بناهای بسیار قدیمی ایران می باشد. چهره روستا با توجه به قدمت روستای قهی و تاریخی بودن آن بسیاری از بناهای موجود رنگ و بوی قدیمی و خاص خود را داراست. بافت ساختمان های آن سنتی و اکثر ساختمانها متعلق به دوران قاجار است و تعداد دیگر داراری ارزش باستانی هستند. ارزش بصری این روستا بیش از آنکه متکی به تکدانه های زیبای خود باشد، در مجموعه ای است به هم تنیده وهماهنگ و متنوع از احجام و فرم ها که در نگاه اول گنبد مساجد، آب انبارها و آسیاب ها و امواج کاهگلی پوشش منحنی سقفها، برجها، دیوارهای بلند و سردرهای عظیم، وبا نگاه موشکا فانه تر بازارچه ها ، نیر آب ها – پایآب- و بادگیرها بویژه بادگیر آب انبارها را به نمایش می گذارد. عرض معابر این روستا بدلیل وجود شترها در این روستا متفاوت از دیگر بافتها است و ساباطهای کم ارتفاع محدود به دو مکان در روستا می شود. شاید آنچه بافت را مهم و با ارزش می کند وجود تکدانه های آن است ، ولی مهمتر ، نحوه چیدمان این تکدانه و ارتباط آنها با یکدیگر است . نگهداری تکدانه ها شرط لازم برای حفظ بافت است ولی کافی نیست.