بشنوق آباد،جزاب، حسین آباد، مزرعه کاظم، مزرعه بالا، مزرعه پایین،سید آباد، جمال آباد ، نورآباد ،رحمت آباد و دیزیچی می شده، از مشهورترین این قناتها ، قنات هرندآوری بوده که همچنان که از نام این قنات استنباط می شود علت بوجود آمدن هرند بوده است و همراه با سایر قنات ها در زمانهای گذشته هویت کشاورزی به شهر بخشیده بود ولی متأسفانه بر اثر گذشت زمان، خشکسالیهای پی در پی و حفر چاه ها ی عمیق و نیمه عمیق اکثر این قنات ها خشک و به فراموشی سپرده شده است همین عامل باعث شده مردم در سالهای اخیربیشتر به مشاغل صنعتی، فرهنگی و خدماتی و حمل و نقل رو ی آورند. این شهر طبق نظر نگارنده نوای ماندگار دارای سه محله دربه که وجه تسمیه آن ا ز دروازه اصلی شهر گرفته شده است. (بازرگانان و مسافرانی که به هرند می آمدند از این دروازه یا محله وارد هرند می شده اند) .
محله دیگر محله جولاباد است که نام آن الهام گرفته از شغل بافندگی اهالی آن محله بوده است و محله دیگر هرند محله شهیدیان یا همان کشته است، که شهرت آن به دلیل شهادت و کشته شدن حضرت اسحاق بن موسی بن جعفر(ع) در سال ۳۵۴ هجری قمری در این محله بدست عمال خلیفه مقتدر عباسی می باشد که اکنون بارگاه حضرتش زیارتگاه عاشقان و دلسوختگان اهل بیت(ع) می باشد. شواهد و قراین از جمله وجود دو قبرستان بزرگ دلالت بر وجود جمعیت بسیار زیاد در زمانهای گذشته در شهر بوده که به دلیل عواملی از جمله گسترش بیماریهایی مانند: وبا، حصبه، و قحطی که ناشی از خشکسالیهای گذشته است؛ بسیاری از مردم این دیار از دنیا رفته و عده ای نیز با مهاجرت به شهرهایی از جمله: اصفهان، تهران، قم، کرمان، بم و آباده شیراز ترک وطن نموده و در این شهرها مشغول کسب و کار یا تحصیل علوم گردیده اند که اگر اکنون در شهر کرمان گذر کوتاهی را داشته باشید کتابخانه ی بزرگ هرندی ، موزه ی هرندی و باغ مرحوم میرزا ابوالقاسم هرندی آثاری مانده از هرندی های مقیم این شهر می باشد. همچنین در بعضی از کتابها مؤسسان شهر آباده ی شیراز را اقوامی از هرند اصفهان معرفی نموده اند در شهر اصفهان و تهران نیز در طول تاریخ بزرگانی از این شهر می زیسته اند که در اصفهان اکثراً در محله ی هارونیه و اطراف مسجد جمعه و در تهران در محله ی شهشهان، دروازه غار و خیابان پیروزی سکنی داشته اند.
علما ، بزرگان، اندیشمندان و شخصیتهای علمی و سیاسی هرند
از علمای هرند در اعصار گذشته می توان ا ز ابوالعلا سهلوی هرندی و عارف و سالک اهل طریقت که در مزرعه دیزیچی مدفون است ، ملا مهدی سبیل سوخته دستیار علامه بزرگوار مجلسی ، سلسله نحویهای هرند که از بنیانگذاران علم نحو در حوزه علمیه اصفهان بوده اند، مرحوم میرزا عبدالعلی نحوی هرندی استاد مرحوم آیت اله مدرس ، مرحوم میرزا ابوتراب هرندی و مرحوم آقا محمد جعفر نحوی هرندی که طبق نقل مؤلف کتاب تذکره القبور در بقعه ای در قبرستان محله جولاباد هرند مدفون است، مرحوم مولا بدیع الزمان هرندی از دبیران دربار شاه عباس صفوی ، مرحوم مولا محمد صادق فاضل هرندی مؤلف کتاب زاد الواعظین، مولا بدیع هرندی مؤلف کتاب ریاض العابدین که شرحی است برای صحیفه سجادیه، همچنین سلطان الاطباء و ملک الاطباء فرزندان میرزا جلال الدین هرندی که در زمان ناصراالدین شاه قاجار می زیسته اند و اکنون مدرسه علمیه در خیابان احمد آباد اصفهان از آنها به جا مانده و از بزرگان علم طب در اصفهان بوده اند، مرحوم میرزا عبدالحسین هرندی از اساتید خط و خوشنویسی نام برد.
از علمای معاصر می توان از آیت اله حاج شیخ یحیی فاضل هرندی امام جماعت مسجد جمعه اصفهان که به نقلی به درجه مرجعیت رسیده وبه خاطر عدم استطاعت مالی مانع از چاپ رساله بوده و دو فرزند ایشان مرحوم علامه فاضل هرندی و مرحوم آیت اله محی الدین فاضل هرندی که در زمان حیات از نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و همچنین نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی بوده است.
و همچنین مرحوم آیت اله سید محمد حسین حسینی و سه فرزند ایشان مرحوم آقای جمال الدین؛ مؤسس مسجد آقا جمال الدین و مرحوم حاج آقا رضا هرندی امام جماعت مسجد دارالشفای اصفهان و از منبری های معروف و از مشرفین به محضر امام زمان (عج) و مرحوم آیت اله حاج سید جواد افضل هرندی که نحوه ی فوت ایشان برروی منبر از وقایع کم نظیر در تاریخ روحانیت شیعه بوده است، مرحوم آقا کمال الدین امام جمعه مسجد سادات و آقا سید موسی تاجزاد، مرحوم شریعت، مرحوم حاج شیخ شکراله ، حاج سید ابوالقاسم و حاج سید محمد حسینی فرزندان مرحوم آقا سید حسن حسینی که در نجف اشرف می زیسته اند ، مرحوم محقق، مرحوم حاج آقا شمس، زمانی در مسجد حاج آقا شمس (امام خمینی (ره) فعلی) اقامه نماز جمعه می نموده، مرحوم آیت اله حاج شیخ محمد تقی هرندی داماد مرحوم آیت اله عظمی آقا سید جمال الدین گلپایگانی و همچنین علامه میرزا علی اصغر صفار هرندی پدر بزرگوارآقای دکتر حسین صفار هرندی وزیر محترم ارشاد در دولت نهم یاد نمود.
هرند در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی صاحب بلدیه یا همان شهرداری گردیده و در سال ۱۳۷۳ طبق تقسیمات کشوری مرکز بخش جلگه ا ز توابع شهرستان اصفهان گردید که در سالهای اخیر با استقرار ادارات و سازمان های فرهنگی همچنین تأسیس مراکز دانشگاهی ( آزاد اسلامی، جامع علمی کاربردی و پیام نور) و وجود مدارس و مرکز آموزش فنی حرفه ای بر رونق علمی و فرهنگی این شهر افزوده شده است. وجود مراکز فرهنگی و مساجد و تکایای متعدد با گنبدهای طلایی و مناره های جذاب و آب انبارهای قدیمی آبادی های سر به فلک کشیده و همچنین بازار قدیمی چشم انداز زیبایی را در کنار بافت زیبای شهر برای هرند به ارمغان آورده است. قبور مطهر امامزادگان واجب التعظیم اسحاق بن موسی بن جعفر(ع) و شاهزاده حیدر از نوادگان حضرت ابوالفضل (ع) از اماکن زیارتی شهر می باشد.
این شهر همچنین افتخار دوستی اهل بیت خاص مهرو محبت حضرت امام حسین (ع) به دل داشته که عزاداری های سنتی و برپایی مجالس متعدد عزاداری با شکوه و کم نظیر و ساخت تکایا و حسینیه ها بی نظیر مصداق و گواه کلام ماست.
از دیگر افتخارات هرند حضور آگاهانه و گسترده ی مردم در صحنه های گوناگون انقلاب از آغاز انقلاب اسلامی به رهبری انقلاب امام راحل (ره) بوده است که تقدیم شهید رضا صفار هرندی در سال ۱۳۴۲ و همچنین ۷۳ شهیداز جمله سردار شهید آقا بابایی و سردار شهید امینی و اولین شهید روحانی استان اصفهان حجت الاسلام حسینی در جنگ تحمیلی مؤید این مطلب می باشد.
آخر کلام اینکه این شهر در اعصار مختلف مفاخر علمی – ادبی و هنری و فقهی بسیاری را به جامعه تقدیم نموده که بسیاری از آنان همچون ستاره ی درخشان در مجامع علمی فرهنگی کشور می درخشند.
امیدواریم توانسته باشیم گوشه ای از تاریخ پر فراز و نشیب و افتخار آمیز این شهر را بیان نموده باشیم.
آب دریا را اگر نتوان چشید هم به قدر قطره ای باید چشید